کوزه­ هامان را برمی­ داشتیم و در پناه «چراغ­دستی» ­های هم ، پلّه­های  سنگی اش ر ا– که وقتی بچّه بودم بارها شمرده بودم و حالا یادم نیست و مادرم هم وقتی بچّه بود بارها شمرده بود امّا او هم یادش نیست و مادربزرگ هم … - پایین می­رفتیم. شبیه زمزمه­ی بلندی بود که از قلب تنگ زمین می­گذشت و برای شنیدنش باید می­رفتی آن پایین و سر به سینه­ی زمین  می­گذاشتی.

«چشمه اسد» نامش را  شاید از «اسد» گرفته باشد . مردی که اوّلین بار متوجّه وجود چشمه شده است. امّا حتّی پیرترین های روستا هم چیزی از اسد نمی­دانند و فقط نام او بر چشمه­اش جاریست و امروز آرام آرام نام او هم با  چشمه اش زیر آوار دفن می­شود!

تولّد چشمه شاید به هزاران سال قبل بازمی­گردد امّا حدود سیصد سال پیش  پلّه های سنگی­اش را ساختند تا به آب زلالش در قلب زمین برسند.

سال­هایی که آبش بیشتر بود حتّی تا یکی­دو پلّه­ی اول چشمه هم بالا می­آمد. در سال­های کم آبی «کوموش»هایی (کسانی که مسیر آب چشمه را پاک می­کردند) برای پاک کردن چشمه می­آمدند.  

 قدیمی­ترها می­گویند: وقتی کوموش­ها از دهانه­ی چشمه برای پاک کردن مسیر آب رفته بودند گفته­اند که سرچشمه­اش آبی است که در نزدیکی کوههای «طوله­کریم­خان» و «بایر» از بالای یک تخته سنگ خیلی بزرگ که در زیر زمین قرار دارد پایین می­ریزد. اهالی می­گویند شاید آن­جا چیزی شبیه یک دریا وجود دارد که چشمه اسد فقط آبی است که از آن سرریز می­شود.

چشمه اسد در مسیرش از محلّه­ی «شیخ» تا «کخاون» (کدخداوند) چند شاخه می­شد و توی چند حیاط جاری می­شد ؛ حیاط «دای داراب»             - خدابیامرز- ، «دای عبّاسعلی»، «دای غلامعباس» ، « دای محمّدعلی » ، حتّی حیاط «جهانشاه کلّاخانی» معروف به «قلعه­ی خان» و حیاط «دای موسی خان بَدِر» در محلّه­ی کخاون. امّا امروز همه­ی اینها - جز یکی دوتا – از بین رفته­اند. و بالاخره آخرین و بزرگترین شاخه­ی  چشمه اسد در محلّه­ی کخاون تقریبا به سطح زمین رسیده و شده «چشمه دامان».

چند وقت پیش باخبر شدیم که چشمه اسد زیر آوار ماند! و راه ورود به آن بسته شد ( یا آن را بستند! ) و ما چه کردیم جز سکوت !؟  و باز قانون   ویران­کننده­ی « به ما چه بابا ولش کن! » . چشمه اسدی که زنده زنده زیر آوار دفنش کردیم فقط چند پلّه به زیر زمین و یک چشمه­ی معمولی نبود ؛ شاید راهی بود به چشمه­ای که نوید یک دریاست و شاید راهی به تاریخ فراموش­شده­ی چندهزار ساله­ی چنار؛ یادگار قرن ها فرونشاندن عطش ما و اجدادمان بود.

تا کوزه­هامان پر بود حقّ نان و نمک را نگه داشتیم و همین که کوزه ای برای پر کردن نداشتیم نمکدان شکستیم. اگر چه ما زنده به گورش کردیم –همه­ی ما-  با سکوتمان، با فراموشی مان، دیروز حمام قدیمی را، امروز چشمه اسد و فردا ؟! امّا او هنوز در سینه­ی زمین مثل یک ترانه­ی غمگین آواز می­شود. او هنوز زیر آوار نفس می کشد اگر چه دیگر دست ما به زلف درازش نرسد و این «گناه بخت پریشان و دست کوته ماست»!